Η ΗΔΟΝΙΚΗ ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΤΗΣ ΘΛΙΨΗΣ



Τα σπίτια που είχα μου τα πήραν. Έτυχε
να ΄ναι τα χρόνια δίσεχτα¨ πόλεμοι χαλασμοί ξενιτεμοί¨
κάποτε ο κυνηγός βρίσκει τα διαβατάρικα πουλιά
κάποτε δεν τα βρίσκει¨ το κυνήγι
ήταν καλό στα χρόνια μου, πήραν πολλλούς τα σκάγια¨

Γιώργος Σεφέρης : ΚΙΧΛΗ, το σπίτι κοντά στη θάλασσα

Μεταφέρεται η θλίψη¨ με τον άνεμο. Από άτομο σε άτομο κι από γενιά σε γενιά.
Μεταφέρεται και ο νόστος της¨ σαν το μόνο σημαντικό γεγονός της ζωής.
Ηδονικά παραμένει κανείς στην νοσταλγία της.
Καθηλώνεται εκεί¨ γίνεται πέτρα.
Μέσω αυτής επιβεβαιώνει την ύπαρξή του.
Η μνήμη ξέρει μόνον αυτή.
Παραμένει σ’ αυτήν.
Ότι και να κάνει ένα άτομο ή ένα Έθνος από αυτήν εκκινεί, σ’ αυτήν έχει αναφορά.
Δεν την επεξεργάζεται όμως, δεν εμβαθύνει, δεν ψάχνει για τα αίτια, αποφεύγει τη μετωπική σύγκρουση μαζί της,
την παραδοχή της, το αναπόφευκτον μιας οδυνηρής αποκάλυψης.
Και γιατί να το κάνει;
Κι αν το κάνει τι άλλο πιό δυναμικό, πιό ιστορικό, πιό εντυπωσιακό θα έχει να βάλει στη θέση της;
Την πεζή καθημερινότητα ή την επικίνδυνη και μη αναγνωρίσιμη εισροή της χαράς;
Χίλιες φορές αυτό που ξέρουμε, αυτό που μας δώσανε.

Έτσ’ τα βρήκαμε παιδάκι μ’, τι θες και τα σκαλίζ’ς;’

Τη συλλογική ηδονική νοσταλγία της θλίψης ενός ολόκληρου Έθνους,
επιμελώς και σκοπίμως συντηρεί και επικροτεί η εξουσία,
αφελώς δε και αυτάρεσκα οι περί την τέχνην.
Στο άμεσο μέλλον ή στο μέλλον δεν θα υπάρχει ή δεν θα πρέπει να υπάρξει τέχνη που να αντλεί ‘έμπνευση’ από αυτή τη νοσταλγία.
Η ίδια αυτή τέχνη συνηγορεί στη διατήρησή της ηδονικής νοσταλγίας της θλίψης και άρα, συμμαχεί με την εξουσία ,εκεί ακριβώς που θεωρεί ότι τη διαβρώνει.
Με ισχυρή θέληση και αποφασιστικότητα ο καλλιτέχνης οφείλει να μη βάζει μέσα στην τέχνη του τέτοια στοιχεία. Οφείλει αφού εξερευνήσει εαυτόν και τα αρχέτυπα της φυλής του και κατανοήσει πόσο ποσοστό νοσταλγίας και ηδονής έχει από την παραμονή του στην οδύνη, να προτείνει έργο χωρίς αυτήν την αναφορά.
Να δούμε- επιτέλους- πια μπορεί να είναι αυτά τα έργα, αν θα υπάρξουν.
Μπορεί και να μη γίνει κανένα έργο πια, μπορεί να μη χρειάζεται, μπορεί να μας αποκαλυφθεί το μέγα άλλοθι της τέχνης: η ηδονή της οδύνης και η νοσταλγία της.
Μπορεί το μόνο έργο τέχνης να είναι αυτό τούτο το έργο της ζωής και η άσκηση στην τέχνη του ζειν,στην οποία αυτή την 'άσκηση της τέχνης του ζειν', η ηδονική νοσταλγία της θλίψης επιμελώς και οικειοθελώς θα παραμερίζεται.

‘Το ξύλο αυτό που δρόσιζε το μέτωπό μου
τις ώρες που το μεσημέρι πύρωνε τις φλέβες
σε ξένα χέρια θέλει ανθίσει.
Πάρ’ το, σου το χαρίζω¨
δες, είναι ξύλο λεμονιάς…’

Γιώργος Σεφέρης: ΚΙΧΛΗ, το ναυάγιο της ‘Κίχλης’

Μπορεί ακόμα να έχουμε, την ηδονική θλίψη ενός λαού, που παραμένει νωχελικός ,ασαφής και χαώδης,
νοσταλγώντας μια παιδική ηλικία- όσο οδυνηρή κι αν υπήρξε-και αρνούμενος πεισματικά να αποταυτισθεί απ’ αυτήν.
Αρνούμενος να ενηλικιωθεί, αποδεχόμενος το τέλος μιας πράξης και ενός θανάτου που έχει προ πολλού συντελεσθεί και την οποία τελετή αλαζονικά αποποιείται και επιδεικτικά αρνιέται να παρευρεθεί,αποφασίζονταςνα θρηνίσει
γοερά και ομαδικά το τετελεσμένον,επιμένοντας έτσι στον κατακερματισμό της ύπαρξης του και στη μη σύνθεσή της.
( Για ένα άτομο και ένα Έθνος, αυτή η παραμονή ,είναι το μέγα εμπόδιο και η μεγάλη καθυστέρηση στην κατάφαση της ζωής.)
Η μη αποφασιστική ατομική και συλλογική επεξεργασία και ο ενσυνείδητος απεγκλωβισμός
από την ηδονική, αυτάρεσκη και αυνανιστική παραμονή στη θλίψη είναι –δυστυχώς-
η σύγχρονη μεγάλη ιδέα ( πλάνη ) του γένους των Ελλήνων.
Είναι επιτακτική η ανάγκη να σταματήσει η επέλαση προς τα ανατολικά της λύπης μας
και θαρραλέα να επαναστατήσουμε ενάντια σε μια νοσταλγία που μας καθηλώνει ,
τόσο στις μεταξύ μας σχέσεις, όσο και στην ευφυία μας, τη δημιουργικότητά μας,
μας κλείνει την καρδιά και μας αφήνει έξω από την επικείμενη εισροή της ζωής.
( Η όλη εισήγηση έχει την υποσημείωση του κατεπείγοντος.)
Είναι θλιμμένο το Έθνος μας.
Βαθιά θλιμμένο, μ’ ένα μελαγχολικό, χρόνιο πένθος.
Η αποδοχή και η επιμελής επεξεργασία της θλίψης μας: ιαματική.
Η παραμονή μας στην ηδονική νοσταλγία της: μια νέα ( ψυχολογική ) Μικρασιατική καταστροφή.

"Η καρδιά του Σκορπιού βασίλεψε,
ο τύραννος μέσα απ’ τον άνθρωπο έχει φύγει,
κι όλες οι κόρες του πόντου, Νηρηίδες, Γραίες
τρέχουν στα λαμπυρίσματα της αναδυομένης.
Όποιος ποτέ του δεν αγάπησε θ’ αγαπήσει,
στο φως¨
Γιώργος Σεφέρης: ΚΙΧΛΗ, το φως